Hannibal Bursa’ya hiç uğramadı!

Prof. Dr. Mustafa Şahin, kent tarihi ile ilgili önemli yanlışlardan birinin Bursa şehrinin ve su sarnıçlarının Kartacalı ünlü General Hannibal tarafından yapıldığı yönündeki anlatılar olduğunu iddia ederek, “Hannibal’ın geldiği kent Bursa değil, Gemlik’tir” diyor.

Uludağ Üniversitesi (UÜ) Fen Edebiyat Fakültesi Arkeoloji Anabilim Dalı Başkanı Prof. Dr. Mustafa Şahin, ünlü Kartacalı General Hannibal’e ilişkin Bursa tarihindeki bir anlatının gerçeği yansıtmadığını öne sürüyor. “Hannibal, Roma İmparatorluğu’nu yıkımın eşiğine kadar getiren dünyanın gelmiş geçmiş en önemli askeri dehalarından birisidir” diyen Prof. Dr. Mustafa Şahin, “Ancak bu ünlü komutanın şansı yaver gitmemiş. Hannibal’ın Bitinya’da son bulan yolculuğu ise Roma İmparatorluğu’na yenilmesi ile başlıyor. Kartaca’yı yok etme kararı alan Roma’nın takibinden kaçmak için önce Suriye’ye gelen Hannibal, burada da barınamamış” diyor. Hannibal ile ilişkilendirilen Bursa tarihindeki anlatı yanlışlığının ise dünyanın ilk coğrafyacısı olarak kabul edilen Strabon’un verdiği bilgilerle ortaya çıktığını vurgulayan Dr. Mustafa Şahin, “Strabon’un anlatısına göre; Roma’nın Attalloslar’la anlaşması ile Hellas Pontos Frigya’sından çekilen Hannibal, Roma’nın düşmanı konumunda ve kendisini içtenlikle kabul eden Prousias’a sığınmıştır. Ancak bu şehir, bizim tarihçilerimizin aktardığı gibi bugünkü Bursa değildir. O dönem Bursa’nın adı Prousa’dır. Prousias ise daha önceki adı Kios olan bugünün Gemlik ilçesidir. Dolayısıyla Hannibal’ın geldiği şehir Bursa değil, Gemlik”tir” şeklinde konuşuyor.

HANNİBAL KİMDİR?

Bu arada, ünlü Kartacalı komutan Hamilcar Barca'ın oğlu olan Hannibal, küçük yaşlarda babasının isteğiyle, Roma'ya karşı her zaman kin duyacağına dair ant içti. Kısa bir süre sonra babasının ölümünü müteakiben, eniştesi ve kardeşinin yardımıyla asker oldu. Harp stratejisi Atatürk tarafından Türkiye’nin Kurtuluş Savaşı’nda da uygulanan Hannibal; tüm zamanların en

 büyük askeri dehalarından biridir. Hannibal, Scipio ve Philopoemen ile birlikte çağının üç büyük generalinden biriydi. Scipio O’nu şimdiye kadar yaşamış en büyük generallerden biri olarak kabul eder ve Epirli Pyrrhus'u ikinci sıraya yerleştirir, kendisini de üçüncü olarak kabul eder. Aynı sıralama Hannibal'a sorulduğunda O, Büyük İskender'in en büyük general olduğunu söyler. İkinci olarak Pyrrhus'u gösterir, kendisini de üçüncü sıraya koyar. Askeri tarihçi Theodore Ayrault Dodge Hannibal'ı "Stratejinin Babası" olarak nitelendirir ve en büyük düşmanı olan Roma'nın bile onu yine kendi taktikleriyle alt ettiğini belirtir.

2. PÖN SAVAŞI

Hannibal, Roma'nın en büyük düşmanı olarak 2. Pön Savaşı'ndaki başarılarıyla tanınmıştır. Filleri içeren ordusuyla İber Yarımadası, Pireneler ve Alpler'den Kuzey İtalya'ya girmiş ve Romalılar’ı birkaç önemli savaşta yenerek, Roma'nın askeri gücünü tamamen ortadan kaldırmış, ancak daha sonraları Spartaküs'ün düştüğü yanlışa benzer olarak, Roma'yı ele geçirmemiştir. Kartacalılar’ın yönetici sınıfı daha iyi diplomat ve Roma senatosu daha az inatçı olsaydı, Hannibal'ın askeri başarılarının ardından Roma tamamen ortadan kaldırılabilecekti. Ancak, kendini toparlayan Romalılar Kartaca'ya saldırdı. İtalya'da bulunan Hannibal, Kartaca'ya dönerek Romalılar’la son kez savaştı ve yenildi. Kartaca ordusu Romalılar tarafından ezildi ve kent baştan sona yıkıldı.

SÜRGÜN VE ÖLÜMÜ

Kendisine karşı yükselen muhalefet yüzünden gönüllü sürgüne giden Hannibal, önce Selevkos İmparatorluğu olmak üzere Ermenistan'a ve Bitinya'ya giderek buradaki saraylarda askeri danışmanlık yaptı. Bitinyalı yetkililer tarafından Romalılar’a teslim edileceğini anlayınca yüzüğünde taşıdığı bilinen zehri içmek suretiyle intihar ederek yaşamına son verdi. Mezarı bilinmemekle beraber, ölüm yeri olan Gebze'de bulunan TÜBİTAK yerleşkesinde kendi anısına yapılan bir heykel bulunmaktadır. Heykel 1937 yılında Atatürk'ün girişimleri sonucu yapıldı. Daha sonra da Gebze yerleşkesine su getirme çalışmaları sırasında bulunan bir mezarın Hannibal'a ait olduğu zannedilmektedir. Hannibal dünyaca ünlü bir komutan ve askeri strateji konusunda çok bilgili biridir. Hatta Hannibal Barca'nın savaş stratejilerinden bazıları Kurtuluş Savaşı'nda da Yunanlılar’a karşı başarıyla kullanılmıştır. Savaş tarihçisi Theodore Ayrault Dodge, O’na "askeri stratejinin babası" unvanını vermiştir; çünkü en büyük düşmanı olan Roma bile onun savaş taktiklerini kullanmıştır. Hannibal'ın yaşamı ve savaşları birçok belgesel ve filme konu olmuştur.

2010'da Şehrengiz Dergisi'nde yayınlanmıştır.